Mật ong, một sản phẩm từ thiên nhiên được đánh giá cao không chỉ vì vị ngọt ngào mà còn vì các lợi ích sức khỏe tuyệt vời. Được sử dụng trong nhiều nền văn hóa, đặc biệt là trong Y học cổ truyền Trung Quốc (TCM), mật ong không chỉ là thực phẩm mà còn là một loại thuốc quý. Nó giàu các chất dinh dưỡng như đường tự nhiên, vitamin, axit amin và các hợp chất sinh học có hoạt tính, giúp cải thiện nhiều vấn đề sức khỏe.
Thành Phần Dinh Dưỡng Của Mật Ong
Mật ong là một sản phẩm tự nhiên bao gồm các thành phần như carbohydrate, protein, enzyme, vitamin và khoáng chất. Các đặc điểm nổi bật của mật ong bao gồm:
Carbohydrate: Chủ yếu là fructose và glucose, mật ong cung cấp năng lượng nhanh chóng và chứa oligosaccharide có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi trong đường ruột.
Protein và Enzyme: Mật ong chứa các enzyme như glucose oxidase và invertase đóng vai trò quan trọng trong tính chất kháng khuẩn của mật ong.
Vitamin và Khoáng Chất: Mật ong cung cấp các vitamin nhóm B, vitamin C, canxi, magie và kali, giúp duy trì sức khỏe tổng thể.
Hợp Chất Phenolic và Flavonoid: Các chất chống oxy hóa này giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác động của stress oxy hóa, giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như ung thư và các bệnh tim mạch.
Hình 1: Thành phần các chất trong mật ong
Tính Chất Dược Lý Của Mật Ong Trong Y Học Cổ Truyền Trung Quốc (TCM)
Trong TCM, mật ong được xem như một vị thuốc và thực phẩm hòa hợp với nguyên lý "vị thuốc và thực phẩm đồng nhất". Nó được phân loại là một chất có vị ngọt và tính ôn hòa, có khả năng điều hòa môi trường bên trong cơ thể mà không gây ra sự mất cân bằng. Mật ong có nhiều công dụng chữa bệnh như:
Sức Khỏe Hô Hấp: Mật ong thường được sử dụng để dưỡng ẩm phổi, làm dịu cơn ho, đặc biệt là trong những trường hợp khô cổ, hay còn gọi là thiếu âm phế trong TCM.
Sức Khỏe Tiêu Hóa: Nó giúp hòa hoãn dạ dày, giảm đầy hơi, khó tiêu và táo bón.
Làm Lành Vết Thương: Với tính kháng khuẩn và chống viêm, mật ong là một phương pháp điều trị hiệu quả cho các vết thương, bỏng và loét.
Tăng Cường Hệ Miễn Dịch: Mật ong giúp cải thiện chức năng miễn dịch, hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm trùng và tăng cường sức đề kháng tổng thể.
Một Chất Chống Oxy Hóa Và Chống Viêm Tự Nhiên
Các hợp chất phenolic và flavonoid trong mật ong, như quercetin, kaempferol và axit gallic, đóng vai trò quan trọng trong tính chất chống oxy hóa và chống viêm của mật ong. Những hợp chất này bảo vệ tế bào khỏi sự hư hại do các gốc tự do, giúp điều chỉnh phản ứng miễn dịch và có thể làm giảm tình trạng viêm mãn tính liên quan đến các bệnh như viêm khớp, tiểu đường và bệnh tim mạch.
Mật Ong Như Một Chất Kháng Khuẩn Và Kháng Virus
Tính kháng khuẩn của mật ong có được là nhờ vào pH thấp, hàm lượng đường cao và enzyme glucose oxidase giúp sản xuất hydrogen peroxide. Sự kết hợp này làm cho mật ong có tác dụng chống lại một loạt các tác nhân gây bệnh, bao gồm cả các vi khuẩn kháng thuốc và các virus như cúm và thậm chí SARS-CoV-2.
Hình 2: Tính chất dược lý của mật ong
Vai Trò Của Mật Ong Trong Sức Khỏe Hiện Đại
Việc sử dụng mật ong trong chế độ ăn uống có thể giúp phòng ngừa các bệnh mãn tính như huyết áp cao, tiểu đường và các vấn đề tim mạch. Tác dụng chống viêm và chống oxy hóa của mật ong hỗ trợ cơ thể trong việc chống lại tác hại của các gốc tự do và stress mãn tính.
Mật Ong - Một Thành Phần Ẩm Thực
Mật ong cũng là một thành phần linh hoạt trong ẩm thực. Trong TCM, mật ong được sử dụng để cân bằng hương vị và kết cấu của các món ăn, và trong thực hành ẩm thực, nó không chỉ là một chất tạo ngọt tự nhiên mà còn là một chất bảo quản và gia tăng giá trị dinh dưỡng cho nhiều món ăn. Dù dùng trong trà thảo mộc, rượu nếp hay các món thịt nướng, mật ong mang đến cả hương vị và tác dụng chữa bệnh cho bữa ăn.
Trích nguồn: El-Din, M. G. S., Farrag, A. F., Wu, L., Huang, Y., & Wang, K. (2025). Health benefits of honey: A critical review on the homology of medicine and food in traditional and modern contexts. Journal of Traditional Chinese Medical Sciences.
Người dịch: DS. Nguyễn Duy Tài