Cùng với sự ra đời và phát triển của nền văn minh nhân loại, tinh dầu đã xuất hiện và gắn liền với cuộc sống của con người. Các nhà nghiên cứu phương Tây đã cho rằng, chính phương Đông là nơi bắt đầu cho lịch sử của tinh dầu, nhưng đến nay, các liệu pháp trị liệu từ tinh dầu đã không còn những khoảng cách về mặt địa lý giữa các vùng miền. Tùy theo khí hậu, thổ nhưỡng của mỗi vùng đất, mà tinh dầu được sử dụng như là một gia vị hàng ngày, hay trong các hoạt động thờ cúng; thậm chí, tinh dầu đã được đưa vào sử dụng trong bệnh viện như là một liệu pháp trị liệu về tinh thần, giảm stress, giúp người bệnh giảm cắt cơn hưng cảm/ trầm cảm hoặc giảm đi các tần số phát bệnh trong ngày [1].
Tại Việt Nam, một đất nước có khí hậu nhiệt đới gió mùa, điều kiện nhiệt độ, độ ẩm thuận lợi cho sự phát triển của các loại dược liệu có giá trị cao. Việc đầu tư trồng trọt các loại dược liệu có hàm lượng tinh dầu cao như hương nhu, tía tô, trầm hương, tinh dầu thông,.. đang được nhà nước khuyến khích và có sự hưởng ứng của bà con nông dân. Tinh dầu đã dần đi vào đời sống của chúng ta. Đó là lý do giải thích vì sao các nghiên cứu về tinh dầu trong và ngoài nước đang tăng nhanh cả về số lượng lẫn chất lượng.
Vậy tinh dầu là gì?
Tinh dầu là một hỗn hợp nhiều hợp chất dễ bay hơi, có mùi đặc trưng tùy thuộc vào nguồn gốc của nguyên liệu cung cấp tinh dầu. Về quan điểm thực hành, tinh dầu có thể được xem như “một hỗn hợp thiên nhiên có mùi” [2] , phần lớn có nguồn gốc từ thực vật và chỉ một số ít từ động vật (xạ hương từ con hưu đực, long diên hương từ cá voi, tinh dầu cà cuống,…), thường ở thể lỏng ở nhiệt độ phòng, bay hơi hoàn toàn mà không bị phần hủy.
Hiện nay, rất nhiều nhóm nghiên cứu về tinh dầu ở các quốc gia như Mỹ, Châu Âu, Úc có thành tựu rất lớn và đóng góp đáng kể cho sự tiến bộ về sinh hóa và ứng dụng trị liệu.
Hình 1. Phân tích đồng xuất hiện từ khóa liên quan tinh dầu thiên nhiên (CSDL: Pubmed, giới hạn 2005 - 2025, ngày tìm kiếm: 22/03/2025)
Hình ảnh đồng xuất hiện của các từ khóa cho thấy các chủ đề nghiên cứu hàng đầu liên quan đến tinh dầu trong vòng 20 năm trở lại đây (2005 – 2025) được các nhà nghiên cứu quan tâm như: Aromatherapy (tinh dầu trị liệu, 139 lần), Antioxidant (chống oxy hóa,114 lần), antimicrobial activity (kháng khuẩn, 118 lần), anti fungi (kháng nấm, 24 lần), anti – inflamatory (chống viêm, 20 lần).
Các hội nghị quốc tế về tinh dầu được tổ chức định kỳ quy tụ tất các nghiên cứu cơ bản và ứng dụng về tinh dầu như: Journées Internationales Huiles Essentielles (lần thứ 34 tại Pháp) hay International Congress of Essential Oils, Flavours and Fragrances (lần thứ 11 tại Ấn Độ). Hiện nay, tạp chí Journal of Essential Oil Research (nhà xuất bản Taylor and Francis Ltd) cung cấp mọi khía cạnh trong nghiên cứu tinh dầu thuần túy và ứng dụng”, phát hành từ năm 1989 đây là một tạp chí uy tín trong lĩnh vực tinh dầu (theo đánh giá SCImago, 2023).
(DSCKII. Trần Cao Thụy Hạ Lan nghiên cứu và tổng hợp)
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Ebrahimi H, Mardani A, Basirinezhad MH, Hamidzadeh A, Eskandari F. The effects of Lavender and Chamomile essential oil inhalation aromatherapy on depression, anxiety and stress in older community-dwelling people: A randomized controlled trial. Explore (NY). 2022 May-Jun;18(3):272-278. doi: 10.1016/j.explore.2020.12.012. Epub 2021 Jan 9. PMID: 33454232.
[2] Sattayakhom A, Wichit S, Koomhin P. The Effects of Essential Oils on the Nervous System: A Scoping Review. Molecules. 2023 Apr 27;28(9):3771. doi: 10.3390/molecules28093771. PMID: 37175176; PMCID: PMC10180368.